Het is heerlijk om rond te kijken in de bekende Athenaeum boekhandel aan het Spui in Amsterdam. Je kunt er in alle nationale en internationale tijdschriften bladeren en je gaat altijd met en mooi stapeltje de deur uitgaan.
Minder bekend is dat deze befaamde boekwinkel is opgericht met geld uit de parfumindustrie.
Polak & Schwarz fabrieken
De classicus Johan Polak (1928-1992) erfde geld van zijn moeder, Sara Schwarz, die zelf erfgename was van het familiebedrijf Polak & Schwarz Essence-fabrieken: een parfum- en smaakstoffen bedrijf. En zo kon hij in 1962 de uitgeverij Polak & Van Gennep beginnen en in 1966 de boekhandel. Johan Polak groeide uit tot een legendarische uitgever, die een prachtige reeks klassieke werken uitbracht.
De geur-&smaakstoffen industrie
Het is fascinerend om te zien hoe het maken van parfums in de loop der tijd is uitgegroeid tot een miljardenindustrie. Het begon in de negentiende eeuw met parfumeurs en scheikundigen die een bedrijf oprichtten om geuren te ontwikkelen. Langzaamaan groeide een aantal van deze bedrijven uit tot parfumhuizen. Halverwege de negentiende eeuw speelde Nederland een belangrijke rol in het ontstaan van de geur- en smaakstoffenindustrie. Geur en smaak gingen bijna altijd samen in deze bedrijven. Scheikundigen ontwikkelden al in de 19de eeuw vele synthetische ingrediënten, zoals cinnamaldehyde (kaneel) in 1834; dat wil zeggen dat ze de natuurlijke geur van kaneel wisten te maken in een laboratorium. Dit heeft er mede voor gezorgd dat de industrie zo groot kon worden, omdat het goedkoper was, maar ook bijdroeg aan de creativiteit van parfumeurs door de vele mogelijke chemische verbindingen. Een grote doorbraak was het ontwikkelen van het synthetische ingrediënt coumarin. Oorspronkelijk komt de natuurlijke coumarin uit de tonkaboon. Het is scheikundigen gelukt deze geurstof zelf te maken. Coumarin ruikt vanille- en hooiachtig.
Uitgegroeid tot wereldconcern IFF
Het bedrijf van Polak & Schwarz begon in 1889 met het produceren van vrucht-aroma´s, verfstoffen en oliën. In 1930 was het bedrijf wereldwijd een zeer belangrijke producent van geurstoffen. In 1958 werd het familiebedrijf verkocht en ging verder onder de naam IFF (International Flavors & Fragrances).
IFF is uitgegroeid tot een van de vijf grote multinationals van de parfumwereld, naast o.a. Givaudan en Firmenich. Zij krijgen opdrachten om geuren te ontwikkelen voor bedrijven als Estée Lauder, L’Oréal en Procter & Gamble. Deze bedrijven hebben weer de licentie voor veel modehuizen en celebrities om hun parfumlijnen op de markt te brengen.
Eighty-three point five percent
Voor alle grote modehuizen is een eigen parfumlijn heel belangrijk. Parfum genereert geld. Het heeft het imago van hoogst individueel en luxueus, maar in de praktijk heeft parfum een groot bereik: parfum is een massaproduct. Illustratief is het antwoord van Yves Saint Laurent op de vraag: `What portion of Yves Saint Laurent revenues are accounted for by perfumes? Saint Laurent replied: eigthy-three point five.´ (Chandler Burr, A year inside the perfume industry in Paris and New York, 2007)
Er zijn wereldberoemde parfums gecreëerd door IFF, die nog altijd veel omzet genereren, zoals Trésor van Lancôme, Happy van Clinique en Euphoria van Calvin Klein. Ook ontwikkelen scheikundigen van IFF veel synthetische geurstoffen en nieuwe manieren om oliën te winnen uit bloemen. Een mooi voorbeeld van zo’n nieuw synthetische geurstof, die veel in parfums wordt gebruikt, draagt de spectaculaire chemische naam: ‘7-acetyl-1,2,3,4,5,6,7,8-octahydro-1,1,6,7-tetramethyl naphthalene’, afgekort: Iso E super. Iso E super heeft een hout- en amberachtig geurkarakter. Het ruikt zacht, droog en schoon. Iso E Super versterkt het houtachtige of bloemige karakter in een geur. Parfums waar het in wordt gebruikt, zijn bijvoorbeeld Terre d´Hermes van Hermes, Feminite du Bois van Serge Lutens. Het meest excentrieke voorbeeld is Molecule 01 van Escentric Molecules, want dat bestaat voor 100% uit Iso-E Super.
Van parfum naar boek
Zo heeft de wereld van het parfum ertoe bijgedragen dat je van die mooie tijdschriften kunt kopen bij Athenaeum aan het Spui.